Frankl's zoektocht naar betekenis vinden
[Boekbespreking] Bij het doorstaan van trauma's ongeacht van welke soort of gradatie kunnen de werken van Viktor Frankl troost bieden en inzicht in veerkracht. Sinds de publicatie in 1959 is zijn 'Man's Search for Meaning' een van de meest geciteerde en gerefereerde boeken over de 'menselijke conditie'. Ruim 50 jaar later blijft Frankl's observatie van het vinden van vreugde en vrede te midden van angst en duisternis diepgaand en inzichtelijk. Lees hier over zingeving en hoe we met tegenslag kunnen omgaan.
De zoektocht naar de zin van het bestaan
Na jaren van vernedering en lijden in Auschwitz en andere concentratiekampen, kwam Frankl erachter dat het grootste deel van zijn familie, inclusief zijn vrouw, was vermoord. Na de oorlog was hij professor aan de Universiteit van Wenen en gasthoogleraar aan de Stanford University. Hij ontwikkelde existentiële theorieën en therapieën die te maken hebben met het bestaan en de zin van het leven.
Deze vertaalde quote van Viktor Frankl zegt direct al veel:
Er is een kloof tussen stimulus en respons.
Deze ruimte heeft de kracht om onze reacties te kiezen.
Onze antwoorden zijn onze groei en onze vrijheid.
Hij bedacht de term "Internal Locus of Control". Gebaseerd op het schrijven van de existentialistische filosoof Nietzsche:
"Hij die een reden heeft om te leven, kan bijna elke manier verdragen...".
Herinnering omgezet in zingevend advies
Frankl groef in zijn herinneringen aan concentratiekampen. Hij gaf aan dat gevangenen die de wil en een reden hadden om te leven, beter op zichzelf konden staan door de volgende keuzes te maken:
- Humor gebruiken: dat klinkt misschien vreemd maar een van de oefeningen was om je een toekomst voor te stellen met de dagelijkse gang van zaken van het concentratiekamp in een elegantere omgeving.
- Plezier ervaren: of ze realiseerden zich dat er geen gascrematorium was in hun nieuwe concentratiekamp, of ze nodigden elkaar uit om naar de zonsondergang te kijken.
- Samenkomen voor liedjes, gedichten en ander tijdverdrijf: afleiding creëren kan een onderbreking zijn van pijnlijke situaties en is een voorbeeld van het nemen van verantwoordelijkheid voor het creëren van onze eigen vreugde.
- Verbinden met spirituele bronnen: de diensten werden in het geheim gehouden.
- Denken aan je dierbaren: Frankl stelde zich vaak voor dat zijn vrouw in de meest vernederende situaties naar hem glimlachte.
Hier kunnen we direct lering uit halen voor onze eigen situatie om zingeving oftewel betekenis vinden te stimuleren.
De basis voor betekenis vinden
- Je moet anderen pas beoordelen als je jezelf afvraagt of ze hetzelfde zouden doen in een vergelijkbare situatie.
- Krankzinnig zijn in een ongewone situatie betekent niet noodzakelijk dat je gek bent.
- Emotionele verdoving kan een natuurlijke vorm van zelfverdediging zijn.
- Je kunt de uitdagingen van het leven omzetten in innerlijke overwinningen.
- Het vinden van een doel vermindert het lijden.
Victor Frankl stelt daarbij: "Als we een situatie niet meer kunnen veranderen, worden we uitgedaagd onszelf te veranderen. Maar men hoefde zich niet te schamen voor tranen, want tranen getuigden dat een man de grootste moed had, de moed om te lijden. Niemand kan zich volledig bewust worden van het wezen van een ander mens, tenzij hij van hem houdt. Door zijn liefde wordt hij in staat gesteld de wezenlijke trekken en kenmerken in de geliefde persoon te zien; en meer nog, hij ziet dat wat potentieel in hem is, wat nog niet geactualiseerd is maar toch geactualiseerd zou moeten worden. Tussen stimulus en respons is er een ruimte. In die ruimte ligt onze macht om onze reactie te kiezen. In onze reactie ligt onze groei en onze vrijheid."
Betekenis vinden in een notendop
In het voorwoord van 'Man`s Search for Meaning' vatte Gordon Allport (hij heet nu Ram Dass) Frankl's belangrijkste ontdekking over overleven als volgt samen:
"De laatste van de menselijke vrijheden is het vermogen om zijn houding te kiezen in een bepaalde reeks omstandigheden."
Wanneer onze dierbaren moeilijke tijden doormaken, kunnen we ervoor kiezen er met zorg getuige van te zijn en Frankl's standpunten in gedachten te houden. Ook wanneer het leven onszelf parten speelt, kunnen wij een model gebruiken door ons te richten op de beschikbare momenten van vreugde en liefde, terwijl wij de betekenis van de ervaring zich laten ontvouwen. Mooier kunnen we dit prachtige gedachtengoed niet samenvatten.
Lees meer over verzorging van onze Geest >>
Foto Betekenis vinden, incl. uitsnede: Boekcover 'De Zin van het bestaan' van Bol.com.
14-09-2022 Deel